(PetroTimes) - Hoạt động xuất khẩu khí đốt của Nga qua đường ống thời Liên Xô chạy qua Ukraine đã dừng lại vào ngày đầu năm mới, đánh dấu sự kết thúc nhiều thập kỷ thống trị của Moscow đối với thị trường năng lượng châu Âu.
Ảnh minh họa. Theo Reuters
Nguồn khí đốt vẫn tiếp tục chảy mặc dù đã trải qua gần ba năm xung đột, nhưng công ty khí đốt Gazprom của Nga cho biết họ đã dừng cung cấp khí đốt vào lúc 05:00 GMT ngày đầu năm mới, sau khi Ukraine từ chối gia hạn thỏa thuận trung chuyển.
Việc dừng trung chuyển này hầu hết được dự đoán sẽ không ảnh hưởng đến giá cả cho người tiêu dùng ở Liên minh châu Âu - không giống như năm 2022, khi nguồn cung từ Nga giảm đã đẩy giá lên mức cao kỷ lục, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt và ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của khối.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy, viết trên ứng dụng nhắn tin Telegram, cho biết việc chấm dứt vận chuyển khí đốt qua nước ông tới châu Âu là "một trong những thất bại lớn nhất của Moscow" và kêu gọi Hoa Kỳ cung cấp thêm khí đốt cho châu Âu.
"Càng có nhiều đối tác thực sự của châu Âu trên thị trường, chúng ta sẽ càng nhanh chóng khắc phục được những hậu quả tiêu cực cuối cùng của sự phụ thuộc năng lượng của châu Âu vào Nga", ông viết.
Những nước mua khí đốt còn lại của Nga thông qua Ukraine trong EU, như Slovakia và Áo, đã sắp xếp nguồn cung cấp thay thế, trong khi Hungary sẽ tiếp tục nhận khí đốt của Nga thông qua đường ống TurkStream dưới Biển Đen.
Nhưng Transdniestria, một vùng ly khai thân Nga của Moldova cũng phụ thuộc vào luồng khí đốt trung chuyển qua Ukraine, đã cắt nguồn cung cấp nước nóng và sưởi ấm cho các hộ gia đình vào sáng sớm thứ Tư 1/1. Công ty năng lượng địa phương Tirasteploenergo kêu gọi người dân mặc ấm, treo chăn hoặc rèm dày trên cửa sổ và cửa ban công, và sử dụng lò sưởi điện.
Ủy ban Châu Âu cho biết EU đã chuẩn bị cho việc cắt giảm này.
"Cơ sở hạ tầng khí đốt của châu Âu đủ linh hoạt để cung cấp khí đốt không có nguồn gốc từ Nga", một phát ngôn viên của Ủy ban cho biết. "Cơ sở hạ tầng này đã được tăng cường với công suất nhập khẩu LNG mới đáng kể kể từ năm 2022".
Nga và Liên Xô cũ đã dành nửa thế kỷ để xây dựng thị phần lớn trên thị trường khí đốt châu Âu, đạt đỉnh vào khoảng 35%. Nhưng EU đã cắt giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga kể từ khi bắt đầu xung đột ở Ukraine bằng cách mua thêm khí đốt qua đường ống từ Na Uy và LNG từ Qatar và Hoa Kỳ.
Ukraine, quốc gia từ chối gia hạn thỏa thuận trung chuyển, cho biết châu Âu đã quyết định từ bỏ khí đốt của Nga.
"Chúng tôi đã dừng trung chuyển khí đốt của Nga. Đây là một sự kiện lịch sử. Nga đang mất thị trường, họ sẽ phải chịu tổn thất về tài chính", Bộ trưởng Năng lượng Ukraine German Galushchenko cho biết trong một tuyên bố.
Trước sự kiện quan trọng này, Tập đoàn năng lượng Gazprom của Nga đã đăng tuyên bố trên ứng dụng Telegram: "Do phía Ukraine liên tục từ chối gia hạn thỏa thuận này, Gazprom đã bị tước mất khả năng kỹ thuật và pháp lý để cung cấp khí đốt trung chuyển qua lãnh thổ Ukraine kể từ ngày 1-1-2025".
Trước đó Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nói rằng chắc chắn sẽ không có hợp đồng mới nào về trung chuyển khí đốt của Nga, vì không thể đạt được thỏa thuận chỉ vài ngày trước năm mới 2025. Ông Putin đã từng tuyên bố rằng Nga sẽ không từ bỏ ý định bán khí đốt cho châu Âu, thị trường mà họ đã xây dựng từ thời Xô Viết.
Nguồn cung thay thế
Ukraine sẽ mất tới 1 tỷ đô la một năm phí trung chuyển từ Nga. Để giúp bù đắp tác động đó, họ sẽ tăng gấp bốn lần giá cước vận chuyển khí đốt cho người tiêu dùng trong nước từ thứ Tư 1/1, điều này có thể khiến ngành công nghiệp của nước này thiệt hại hơn 1,6 tỷ hryvnias (38,2 triệu đô la) một năm.
Gazprom sẽ mất gần 5 tỷ đô la tiền bán khí đốt.
Công ty này đã ngừng cung cấp cho OMV của Áo vào giữa tháng 11 do tranh chấp hợp đồng nhưng trong những tuần gần đây, khí đốt của Nga đã đến Áo qua Slovakia với tốc độ khoảng 200 gigawatt giờ (GWh) mỗi ngày. Đối với ngày 1/1, chỉ có khoảng 7 GWh mỗi ngày dự kiến sẽ chảy từ Slovakia đến Áo, cơ quan quản lý năng lượng Áo E-Control cho biết.
SPP, công ty mua khí đốt chính của Slovakia, cho biết họ sẽ cung cấp khí đốt cho khách hàng chủ yếu thông qua đường ống từ Đức và Hungary, nhưng sẽ phải đối mặt với chi phí vận chuyển bổ sung.
Tổng các tuyến đường ống từ Nga đã cung cấp lượng khí đốt kỷ lục 201 tỷ mét khối (bcm) cho châu Âu vào năm 2018.
Tuyến đường Nord Stream qua Biển Baltic tới Đức đã bị phá hủy vào năm 2022 và đường ống Yamal-Europe qua Belarus cũng đã đóng cửa.
Nga đã vận chuyển khoảng 15 bcm khí đốt qua Ukraine vào năm 2023, giảm so với mức 65 bcm theo hợp đồng 5 năm hết hạn vào năm 2020.
